Hürrem Dayı Evi, Tartan Konağı derken tarihi Karaman evlerinden birkaçı daha restore edilmeye başladı. Ancak Karaman; hem maddi hem manevi olarak tarihi eserlerini sahiplenmede hala çok yetersiz.
Niye mi?
Çünkü Karaman; Safranbolu’dan
ve Beypazarı’ndan daha fazla tarihi Karaman evine sahip! Bu potansiyele rağmen
Karaman; Beypazarı’nın çektiği turistin yüzde birine sahip değil.
Kıt örnekler; bir ümide
sarılmamıza sebeptir. Çirkin ve hantal apartman blokları, hızla kültürel mirası
yok ederken tek tük örnekler; “Allah’tan bir ev daha kurtuldu!” diye yüreğimize
su serpmektedir.
İşte o örneklerden biri!
Tartanzadelerin ilk evi!
Tarihi bir Karaman evi.
Kerpicindeki samanından harcına kadar öz Karaman evi!
Tartanzadelerin yaşayan en
büyük temsilcisi Ahmet Tartan’ın sürpriz telefonu sonrası bu yazı ortaya çıktı.
Tartan Konağı’nın çevresindeki
tüm evler Tartanzadelerin idi. Hala da bize ait evler var. Tartan Konağı’nın
önünden başlayan ve 30 mlik kavşağa çıkan sokağın adı Tartan Sokağı idi. Niye
Tartan Sokağı idi? Çünkü Sokak üzerindeki sağlı sollu tüm evler bizim idi.
Şimdi gelelim bu eve! Bu evin
hikayesi nedir?
Bu ev bizim ilk evimiz.
250-300 yıllık bir ev. Dedem Hacı Emin ve onun babası Hacı Ahmed bu evde
yaşamış. Tartan Konağı yapıldıktan sonra da bu evde hayat devam etmiş.
O zaman Tartanzade Hacı Molla ile
Tartanzade Hacı Mustafa Ağa da bu evde yaşamış?
Olabilir. Benden önceki
Tartanlar; Hacı Sami, Hacı Emin, Hacı Ahmed, Hacı Mustafa ve Hacı Molla’dır.
Benim adım da dedemin babası Hacı Ahmed Ağa’dan geliyor.
Tartanzadelerin ilk evinden devam edelim.
Burası konak değil. İki göz
bir aralık ev. Tartan Konağı’nın müştemilatı diye söyleyegeldiğimiz bina ile
burası eskiden tek ev olarak kullanılırmış. Araları açık imiş.
Dedem Hacı Emin Ağa ölünce
şimdi müştemilat olan bina babama, üzerinde konuştuğumuz bu ev de Hulusi amcama
düşmüş. Hulusi amcam da zamanla bu evi Ali Edalı’ya satmış. Sonra bir kaç el
daha değiştirdi. En son yaşlı bir çiftin mülkiyetinde idi.
2006’lardı galiba, ben buralara ara sıra gelirdim. Baktım evde yalnız ve yaşlı kadın. Kocası ölmüş. Eve de kendisine bakamıyor. Kadına, “ Teyze, belediye ile görüşeyim de burasını belediyeye ver, belediye de sana bir daire alıversin!” dedim. Kadın, “Çok iyi olur.” diyerek sevindi. Ben de o zamanki başkan Ali Kantürk’e gittim ve binanın durumunu anlattım. Ali Kantürk; “Bina karşılığında bir daire veremeyiz ama binayı satın alırız.” dedi. Böylece bina belediyeye geçti. Kadın da aldığı para ile galiba bir daire aldı.
Aradan on sene geçti ve nihayet restoreye başlandı.
Tamirat aslına uygun mu yapılıyor?
Evet aslına uygun yapılıyor.
Ne eksik ne fazla!
Bu evde hayat nasılmış? Eskiler ne
anlatıyordu?
Ev iki göz bir aralıktır. Bir
de bak, derin ve büyük bir bodrumu var. Mutfağı dışarıda. Avlunun ortasında bir
de havuz varmış. Hacı Ahmed Ağa ve Hacı Emin Ağa havuzun kenarında yemeğini
yer; kahve içmek için de konağa geçermiş.
Bodrum çok derin ve büyük!
Niye? Eski kışlar çok sert ve uzun olurmuş. O yüzden bir kış boyu gerekli olan yiyecek
ve içecek yazdan hazırlanarak bu bodruma konulurmuş.
80 Yıllık İmarethane!
Şimdi anlatacaklarım daha
önemli. Bu ev aynı zamanda bir imarethanedir. 80 yıl boyunca yaz-kış; bu
evin ocağında yemek pişmiş. Bu yemekler; yüz metre yukarıda hala bize ait olan
iki katlı evin avlusunda, gelen geçene ikram edilirmiş.
Ayrıca dedelerim; buraya
gelenlerin rahatça namaz kılabilmeleri için Tartan Mescidini yaptırmış.
Eskiden köylüler şehre gelince
hanlara gelirmiş. Ancak her şey para ile. Ama köylülerde para yok. Yemek vakti
gelince birbirlerine “Ne yapalım?” diye sorarlarmış. İçlerinden biri de “Tartan
oğluna gidelim. Onun odası kapanmaz. Orada her zaman yemek vardır!” dermiş.
Ahmet Amca bu ev ile ilgili
dileklerin var mı?
Bu evin kurtarılmasında katkım
olduğu için mutluyum. Ev şu an restorasyonda. Ev kullanıma hazır olduğunda başı
boş bırakılmamalı. Mutlaka Karaman’ın hizmetine sunulmalı. Artık bir aşhane mi
olur, bir müze mi yapılır bilemem. Onu büyükler bilir.
Tartanzadelerin İlk Evinin Mimarisi
Tartanzadelerin ilk evi; yüksek duvarlı bir avlu ile cephesi avluya bakan bir binadır. Avlunun batısında tuvalet, doğusunda bir mutfak ya da ocak vardır. Ev, taş temelli bir bodrum ile kerpiç duvarlı zemin kattan oluşmuştur.
Ev, orta sofa ile harem ve selamlıktan oluşmuştur. Girişe göre sağ oda haremlik, sol oda selamlıktır. Haremlik olarak kullanılan odanın güney cephesinde bacasız bir ocak vardır. Bu odanın doğu ve batı cephelerinin tamamına açık ve kapaklı ahşap dolaplar yerleştirilmiştir. Doğu cephesindeki orta dolabın kenarları; spiral dallı lotuslar ile bezelidir. Her iki odanın avluya bakan cephesi içe doğru geniş çift pencere ile işlenmiştir. Pencere araları; boydan boya içe bombeli 4-5 kat küçük göz ile değerlendirilmiştir. Odaların tüm cepheleri; tavana yakın hizada boydan boya ahşap raf ile gidilmiştir.
Selamlıkta, haremlikten ayrı olarak kapılı cephenin merkezine camlı vitrin düzenlenmiştir. Dolap üst kenarlıkları dalgalı zeytin dalları ile işlenmiştir. Dairesel tavan göbeğine yedi dilimli dört adet palmet işlenmiştir.
Ahmet Tartan
Hacı Sami Tartan’ın 17 çocuğundan10’cusudur. 1932 doğumludur. Ortaokul mezunudur. Çiftçilik ve ticaretle uğraşmıştır. 1988 yılında fiili olarak çalışmayı bırakmıştır. Gün aşırı Tartan Konağı’na gelerek misafirlere, Tartan Konağı’nı ve Tartanzadeleri anlattı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder