Evliya Çelebi’nin El Yazısı Sadece Karaman’da Kaldı! Ama?

 

Ama korunabilirse!..

Geçenlerde Hollanda’dan gelen araştırmacı yazar Mehmet Tütüncü abi ile oturup çay ile demlendik.

Kısa sürede birçok konuya temas ettik…

Sohbet esnasında çok önemli, hassas ve ciddi bir konu; problemleri ile beraber ortaya çıktı!

Evliya Çelebi’nin Türkiye’deki tek el yazısı!

-Mehmet abi, Evliya Çelebi’nin Karaman’daki el yazısını biliyorsun. Bu yazıyı 1965 yılında İbrahim Hakkı Konyalı tespit etmiş. Evliya Çelebi’nin doğumunun 400. yılı olan 2011 yılında; önce sen sonra ben bu notu yayımladık.

-Evet. Evliya Çelebi, Anadolu’nun tamamını, Avrupa’nın bir bölümünü, Kafkasya, Azerbaycan, İran, Ortadoğu, Mısır hattındaki bölgeleri gezmiş.

-10 ciltlik eseri artık birincil kaynak durumunda. Özellikle şehirlerin sivil hayatı ile kültürel özelliklerine dair notları, bulunmaz Hint kumaşı değerinde.

- Şu sıralar Tunus ve Cezayir çalışıyorum. Malzeme az. Keşke Evliya Çelebi, Mısır’ı geçip Fas’a kadar olan yerleri de gezse idi.

-Evliya Çelebi’nin gelenekselleştirdiği kendine has bir alışkanlığı varmış. Gittiği her şehre mutlaka bir not bırakırmış. Sen de bu notlardan literatüre girmeyenleri 2011 yılında bir makale ile yayımlamıştın.

-Bu şekilde 30 kadar notu tespit edildi. Birkaç örneğini paylaşayım!

Edirne, Osman Baba Tekkesindeki notu:

Merhum Melek Ahmed Paşalı seyyâh-ı âlem

Evliyâ rûhıyçün Allah rızâsına fâtiha

Sene 1081

Medine-i Münevvera:

Mescid-i Nebevi

Seyyâh-ı âlem Evliyâ rûhıyçün el-fâtiha

Şefâ’at yâ Muhammed Evliyâ’ya sene 1082

- Karaman’a H 1082 M 1671 yılında gelmiş. Şehirde üç gün kalmış. Kale/Pir Ahmet Camii kapısı sol sövesine “Seyyâh-ı âlem Evliyâ ruhiyçün fatiha! Sene 1082” diye bir not yazmış.

 

-Kaç yıl geçmiş aradan?

-Tamı tamına 345 yıl önce!

Galiba Evliya Çelebi, kendisinden sonra taklit edilmiş. Kapı sövesinde onlarca ayet, hadis ve şiir beyitleri olarak yazı alıştırması var. Tüm bu yazıları; özellikleri ile uzun bir yazıya dökerek 2011 yılında İmaret dergisinde yazmıştım.

Bu yazım; daha sonra kaynak gösterilmeden defalarca paylaşıldı.

Hatta o sene İl Kültür Müdürlüğü, Evliya Çelebi sergisi yaptı. Bana danışmayı bırak, sormaya bile gerek duymadan benim makalemdeki bilgileri sergide kullandı…

Daha komiği, kapı sövesinde alıştırma olarak yazılmış ama Evliya Çelebi ile alakası olmayan hadis ayet metinlerini de sanki Evliya Çelebi yazmış gibi sergide kullandılar.

Sergiye katılan ve gelenler de kullanılan resimleri Evliya Çelebi’ye aitmiş gibi izledi…

Tabi burada emeğe saygısızlığın ötesinde bir yerlere yaranma, kendini gösterme içgüdüsü var. Daha kötüsü sığ bir cehalet var!

-Evliya Çelebi’nin el yazısı halen Pir Ahmet Camii’nde duruyor mu? Eğer silindi ise artık Türkiye’de Evliya Çelebi’nin el yazısı kalmadı.

-Son gördüğümde duruyordu.

-O zaman Evliya Çelebi’nin el yazısının Türkiye’de kaldığı tek yer Karaman. Evliya Çelebinin dünyada kalan üç izi var. Biri Türkiye’de Karaman’da Hisar Camii’nde bulunan bu yazı!

Adana’daki el yazısını iki yıl önce restorasyonda kazıdılar attılar.

-Türkiye dışında nerelerde kalmış?

-Türkiye dışında Bosna’da Foça'da ve Bulgaristan Köstendil şehrinde.

Şimdi Türkiye’de Karaman dışında, Evliya Çelebi’nin notunun olduğu ikinci bir yer yok.

Değeri bilinmeli.

2012’de dönemin belediye başkanına “Mutlaka korumaya alın!” demiştim! Üzeri şeffaf bir malzeme ile kapatılarak güvenliği sağlanabilir.

-Korumaya alındığını sanmıyorum. Çünkü Vakıfların bitmeyen restorasyonu/tamiratı devam ediyor. Keşke restorasyon/tamirat hiç başlamasa idi. Camiye cemaat gitmeyince, tenha yerler tinerci vb. tipler tarafından işgal ediliyor.

Velhasıl, Evliya Çelebi’nin yazısının değerini bilmeyen biri gelip “kapı sövesini temizleyeyim diye” yazıyı kazıyıp atabilir mi?

Maalesef böyle bir şeyi yapabilecek üstelik kasıtsız ve cahilane yapabilecek, sayısız insan var!

Kazımkarabekir ilçesi kale kapısına toslayan kamyoncu gibi…

-Türkiye’de sadece Karaman’da Evliya Çelebi’ye bu kadar yaklaşıyorsunuz. Karaman’ın girişine “Evliya Çelebi’nin El Yazısı Türkiye’de sadece Karaman’da!” diye bir levha konulsa çok ilgi çeker...

-Evet, isabetli olur Mehmet abi!

Bu görüşmeden yaklaşık on gün sonra Kale/Pirahmet Camii’ne giderek Evliya Çelebi’nin notunu tekrar inceleyip fotoğrafını çektim. 2010 yılında çektiğim fotoğraf ile karşılaştırdım. Gördüm ki, camiye restorasyon adı altında yapılan tamirat maalesef yazıya kısmi de olsa zarar vermiş. Ben verilen zarara üzülmek yerine “Evliya Çelebi’nin notunun şimdilik yerinde durduğu için” sevindim.

Bundan sonra yapılacak tek iş; yazının koruma altına alınmasıdır.

Gücümüz ancak yazıya yetmektedir!..