ANADOLU’DAKİ EN ESKİ TARİHLİ TÜRKÇE MEZAR TAŞLARINA BURSA’DAN VE KARAMAN’DAN ÖRNEKLER

Yusuf YILDIRIM*

Giriş

Anadolu’daki en eski tarihli Türkçe mezar taşı, cevabını henüz bulamamış önemli sorulardan biridir. Anadolu’da Osmanlı’dan önce yapılmış Türkçe mezar taşı var mıdır, varsa dönemi Anadolu Selçuklu mu, beylikler midir; bu konuda elde edilmiş ve doğruluğu sağlanmış somut veri yok. Somut veri oluşturmak için Anadolu’daki tüm tarihi mezar taşlarının taranarak envanterinin oluşturulması projesinden sürekli tartışılsa da maliyet, insan kaynakları, bilimsel standartlaşma, uzlaşılmış mezar taşı terminolojisi gibi birçok etken düşünüldüğünde bu boyutta bir projeyi gerçekleştirmek bir yana önerebilmek bile işin ne derece zorlu olduğunu göstermektedir.

Genel kanıya göre Türkçe mezar taşları, Osmanlı Devleti döneminde ve fethinden sonra İstanbul’da yapılmaya başlamıştır. Kesin gibi algılanan bu kanın oluşmasında Türklerin İslamiyet’i kabulü sonrası hem ilmiyede hem de diplomaside yaygın kullanılan Arapçanın mezar taşı kitabelerinde de vazgeçilmez tercih olması en önemli etkendir. “Anadolu Selçuklu döneminde Türkçe mezar taşı olabilir mi?” sorusu şimdilik cevapsızdır. Beylikler döneminde tespit edilmiş Türkçe mezar taşı olduğuna dair özgün bir yayın ya yoktur ya da şimdiye kadar rastlanılmadı. Ama beylikler döneminde Türkçe mezar taşı yapılması olağan karşılanmalıdır. Çünkü birçok beylik yazışmalarında Türkçeyi tercih etmiştir.

İkinci önemli etken, mezar taşı çalışmalarında İstanbul’un her zaman baskın ve önde olması, Anadolu mezar taşlarının göz ardı edilmesine sebep olmuştur. Bundandır ki, Anadolu’daki mezar taşlarının varlığı, sadece onları çalışan araştırmacı ve uzmanlarca daha fazla bilinmiştir.

Bu noktada iki önemli soru, konumuza yön vermektedir. Dili Türkçe olan mezar taşları gerçekten İstanbul’un fethi sonrası mı yapılmaya başlanmıştır? Eğer öyle değilse Anadolu’da İstanbul’un fethinden önce Türkçe mezar taşı yapılmış mıdır? Anadolu’daki mezar taşı çalışmaları arttıkça bu soruya ikna edici cevaplar gelecektir. Şimdilik ise bu sorunun cevabı Bursa’dan ve Karaman’dan örneklerledir.

Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi’ndeki bulunan oldukça erken tarihli bir mezar taşı, üzerinde Türkçe ibare taşımasından dolayı önemlidir.

2013 ve 2015 yıllarında Karaman’da tespit ettiğim Karamanoğulları dönemi iki adet mezar taşı; Anadolu’nun en eski tarihli Türkçe mezar taşlarından olabileceği yönünde çok önemli bir tespittir. Siyahser Cami Haziresi’ndeki mezar taşı ile Karaman Şehir Mezarlığı’ndaki “Sa’îdî bin Şeyh” kimlikli ve 1437 tarihli mezar taşı İstanbul’dan önce Anadolu’daki Türkçe mezar taşı bulunduğuna en somut kanıttır.

Burada bu üç mezar taşı yazı, tip, süsleme ve malzeme özellikleriyle incelendikten sonra Anadolu’nun en eski tarihli mezar taşları olarak önerilecektir.

Katalog

Katalog nu 1

Fotoğraf nu : 1, 2, 3, 4

Mezar taşının bulunduğu yer : Bursa Türk İslam Müzesi

Mezar taşının bugünkü durumu : Sağlam

Mezar taşının ait olduğu kişi : Emir Uveys bin Emir Mehmed

Mesleği :

Mezar taşının tarihi : H 779, M 1377

Mezar taşının malzemesi : Beyaz mermer

Mezar taşının tipi : Dikdörtgen prizmal mezar taşı

Başlık/ Üst bölüm : Başlıklı

Mezar taşı ölçüleri

Baş taş : 92x70x17 cm

Ayak taş : -

Sanduka : 179x75x70 cm

İşleme tekniği : Kabartma

Yazı türü : Sülüs

Süsleme türü : Nesneli, Bitkisel, Geometri

Mezar taşının kitabe metni :

Ön yüz :

ayun altıncı güni gicesi senete

eger sed bimânî ve ger sad hezâr

be-hak enderâ-yed ser encâm-ı kâr

yatsu vaktinde dünyâya geldi

Emir Uveys bin Emir Mehmed

el-muhtâc ilâ rahme/tis’a ve seb’îne ve

seb’a miete Rebî’ulâhir

Sol yüz :

yatsu vaktinde dünyâya geldi

Mezar taşı kitabesinin çevirisi :

Ön yüz :

ayın altıncı günü gecesi

yüz yıl ya da yüz bin yıl yaşasan da

sonunda başın toprağa girecek

Arka yüz :

yatsı vaktinde dünyaya geldi

Mezar taşının tanımı ve özellikleri :

1377 yılında Emir Uveys bin Emir Mehmed adına dikilmiş mezar taşında iki yerde Türkçe ibare vardır. Bursa Türk İslam Eserleri Müzesindeki bu mezar taşına, Demet Karaçağ, 1994 yılında doktora tezi olarak yayınladığı Bursa’da 14-15. Yüzyıl Mezar Taşları adlı kitabında yer verdi. Ancak bu mezar taşını, “En Eski Tarihli Türkçe Mezar Taşı” olarak tespit etmedi (Fotoğraf: 1, 2, 3, 4). Mezar taşı, yatay dikdörtgen prizmal bir sanduka ve baş tarafındaki dikey dikdörtgen prizmal gövdeli bir şahide biçiminde inşa edilmiştir. Sanduka üzerine sonradan kırıldığı belli olan bir taş kapak yerleştirilmiştir. Sandukanın yan yüzeylerinin üst kenarlarına sık işlenmiş kapalı rumi dizisinden bir kuşak gidilmiştir. Yan yüzeylerdeki kuşağın alt bölümünde de uçları alem biçiminde uzatılmış şemse işlenmiştir.

Mezar taşı dikdörtgen prizmal gövde, silindirik boyun ve eğik dilimli sarıklı başlık biçiminde yapılmıştır. Mezar taşının gövde köşelerine yivli sütunceler kabartılmıştır. Gövdeden boyuna geçişte üst kenarlara üçgen yıldızlardan bir dizi gidilmiştir. Mezar taşının sanduka içini gören yüzeyi mihrap biçiminde düzenlenmiştir.

Katalog nu 2

Fotoğraf nu : 5, 6, 7

Mezar taşının bulunduğu yer : Şehir Mezarlığı

Mezar taşının bugünkü durumu : Alt kısmı kopmuş.

Mezar taşının ait olduğu kişi : Sa’îdî bin Şeyh

Mesleği : Baba adına göre tarikat mensubu

Mezar taşının tarihi : Cemaziye’l-evvel 841/Ekim-Kasım 1437

Mezar taşının malzemesi : Beyaz mermer

Mezar taşının tipi : Kemerli mezar taşı

Başlık/ Üst bölüm : Kemer

Mezar taşı ölçüleri

Baş taş : 60x35x8 cm

Ayak taş : -

Sanduka : -

İşleme tekniği : Kabartma

Yazı türü : Sülüs-nesih

Süsleme türü : Nesneli, geometrik

Mezar taşının kitabe metni :

Ön yüz :

geldi ecel cenânım erişdi nâgehân

degerdir zikr eyledi zîr u zîr

aklını cem eyledin derâ küllî

beni gördüğün sana ibret yeter

Arka yüz :

Sa’îdî bin Şeyh

fî târîhi Cemaziye’l-evvel

senete ahade ve erba’îne ve semânu miyeh

Mezar taşı kitabesinin çevirisi :

Ön yüz :

geldi ecel kalbim, erişti ansızın

değer (Allah'a) zikir, gizli gizli

aklını topladın gel (artık) her şeyinle

bende gördüğün ibret sana yeter

Arka yüz :

Şeyh oğlu Sa’îdî

tarih sekiz yüz kırk bir yılı

Cemaziyelevvel ayı

(Ekim Kasım 1437)

Mezar taşının tanımı ve özellikleri :

İbrahim Hakkı Konyalı, bu mezar taşını, 1965 yılında Hoca Mahmut Camii Haziresi’nde tespit ederek yayımlamıştır (Konyalı, 1967: 310). Ancak o kadar arama ve taramama rağmen bu mezar taşını hiçbir yerde bulamadım. Mezar taşı, 2013 yılında şehir mezarlığı deposunda ortaya çıktı. O tarihte Türkçe kitabeli bir mezar taşı olarak tespit ettim. Mezar taşı, son olarak Şehir Mezarlığı sergi alanında iken Konya Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu kararı ile 2018 yılında buradan da kaldırılmıştır. Şimdilerde Şehir Mezarlığı’nın şehitlik bölümü çevresinde olması gerekir.

Mezar taşı sahibi Sa'îdî bin Şeyh’tir. Hicri Cemâziyelevvel 841/Miladi Ekim/Kasım 1437 tarihinde vefat etmiştir. "geldi ecel cenânım erişdi nâgehân" ifadesinden yaşlılığa bağlı öldüğü anlaşılmıştır. Hakkında, mezar taşı dışında bilgi tespit edilememiştir. Baba adının Şeyhî olmasına bakaraktan tarikat mensubu olduğu değerlendirilmiştir.

Taşın en önemli özelliği; mevcut bilgilere göre Türkiye’deki ve Karaman'daki tam metinli en eski tarihli Türkçe mezar taşı olmasıdır. Şimdiye kadar hem metninin tamamı Türkçe hem de tarihli ikinci mezar taşı tespit edilememiştir. Bursadaki mezar taşının metin dili, Arapça, Türkçe ve Farsça karışık idi.

Mezar taşı, 60x35x8 cm ölçülerinde kabartma tekniği ile mermerden yapılmıştır. Dikdörtgen gövde ve sivri kemer olarak biçimlendirilmiştir. Gövdenin alt kısmı yoktur. Kenarlar, tam orta yerinden sivriltilerek pahlanmıştır. Ön yüz kenar yüzeyi ortasındaki zencirek bir sarmal bir de altı köşeli şekiller biçiminde işlenmiştir. Kenar içine ise 1 cmlik ince çizgi gidilmiştir. Gövde yüzeyine dört satırlık bir kitabe işlenmiştir. Kemer alınlığı merkezinde ise gülden bir hatayi vardır. Hatayinin taç yaprak ile çanak yaprak arasından çıkan bir yaprak, rumilere dönüşerek kıvrımlarla kenarlara kadar artarak uzar. Kitabede birinci satır sonunda “Şeyhî” adından sonraki boşluk “basit rumi” ile doldurulmuştur.

Arka yüz kenar yüzeyine zencirek işlenmiştir. Zencirekli kademeden yüksek iç bükey yüzey ile gövdeye inilir. İç bükey yüzey gövdeye inmeden düzleşerek düşük ve dar kademe ile biter. Gövde yüzeyine dört satır kitabe işlenmiştir. Kemer alınlığı merkezinde bir kapalı rumi onun içinde de orta bağ rumisi vardır. Orta bağ rumisi alttan kök rumilere dönüşerek kemer alınlık yüzey zeminine simetrik uzanırken üstten simetrik basit rumilere dönüşerek kapalı rumiden çıkan tepelik rumi yanında yer alır. Kapalı ruminin uçları bir kademe üstte tepelik rumisine dönüşerek biter. İkinci satır başı üst köşesindeki boşluğa da kalınca muhtemelen “tirfil” işlenmiştir.

Kitabe, sülüs nesih karışımı bir hat özelliği göstermektedir. Bazı harflerde nesih bazı harfler sülüs özelliği daha baskındır. Hemen hemen her harfin başına konan zülfeler olmasa yazının nesih olduğu yargısına varılacaktır. Karaman’da 1400-1450 aralığında görülen mezar taşlarının yazılarıyla bu mezar taşının yazısı aynı özellik ve üsluptadır. Harfler kısa ve kalındır. Uçları küttür. Başlarındaki zülfe kısa ve kalındır. Harf kıvrımları ya çok serttir ya da çok kabadır. Metne kısmen girift kısmen de istif uygulanmıştır. Ön yüzde bir şiir varken arka yüzde mezar taşı sahibinin kimliği ve ölüm tarihi yazılıdır. Yazı boşluklarına tirfil ve basit rumiler yerleştirilmiştir.

Katalog nu 3

Fotoğraf nu : 8, 9, 10, 11

Çizim : 1

Mezar taşının bulunduğu yer : Siyahser Camii Haziresi

Mezar taşının bugünkü durumu : Sol üst köşe ve tepelik kırık.

Mezar taşının ait olduğu kişi : -

Mesleği : Tarikat mensubu

Mezar taşının tarihi : 15. yy ortaları

Mezar taşının malzemesi : Mermer

Mezar taşının tipi : Tepelikli Mezar Taşı

Başlık/ Üst bölüm : Tepelik

Mezar taşı ölçüleri

Baş taş : -

Ayak taş : 70x35x9 cm

Sanduka : -

İşleme tekniği : Kabartma

Yazı türü : Sülüs

Süsleme türü : Nesneli, geometrik

Mezar taşının kitabe metni :

Ön yüz

ve irişli gezmedi ve iren-i muhabbet

nefed-i firkat na’ramız görülmez dilden

cüvân cebbar kıranından aldılar anı

nefed-i firkat târîhidir (…….)

Arka yüz

_ _ . _/ _ . ._/ . _ _

ey merg, hezâr hâne virâne kerdî

der mülk-i vücûd gâret cân kerdî

her gevher kıymeti ki âmed be cihân

burdi (burdo) ve şîb hâk penhân kerdi

Çevirisi :

Ön yüz

Ey ölüm bin haneyi viraneye çevirdin

Vücud mülkünde canları yağma ettin

Cihâna gelen her kıymetli mücevheri ki

Götürdün ve toprağın altına gizledin

Arka yüz

Muhabbet (aşk) erenleri ermiş gibi gezmez

Son ayrılık feryadımız gönüldedir, görülmez

Genç zoraki kırana uğradı, alıp götürdü

Son ayrılığın tarihidir (…………)

Mezar taşının tanımı ve özellikleri :

Mezar taşı, Siyahser Sultan Türbesi batı tarafında toprağa gömülü olarak bulunup 15 Nisan 2013 tarihinde tarafımdan tespit edilmiştir. Kitabesi 2016 yılı Ekim ayında yine yine tarafımdan çözümlenmiştir. Daha güvenli bir yerde olması için Siyahser Sultan Türbesi içine bırakıldı.

Kimlik ve tarih kaydı olmayan mezar taşının bir ayak taşı olduğu değerlendirilmiştir. Ön yüz kitabesinin üçüncü satırındaki “cüvân cebbar kıranından aldılar anı (genci, zorba salgın -hastalık- aldı)” ifadesinden mezar taşı sahibinin bir genç olup bir salgın hastalıktan öldüğü anlaşılmaktadır. Mermerden bu kadar güzel bir mezar taşı yapılan gencin, Siyahser Tekkesi’nin şeyhi ya da şeyh derecesinde önemli ve varlıklı birinin oğlu olduğu söylenilebilir.

Mezar taşı, 70x35x9 cm ölçülerindedir. Dikdörtgen gövde ile taç (kemer) ve bir tepelikten oluşmuştur. Kemer, gövde üst kenarlarından aldığı eğri ile taşarak yükselir. Kemerin üst kısmı kırılmıştır. Karaman’daki sağlam örneklere bakaraktan kemerin bir tepelikle bittiği anlaşılmaktadır. Sağlam kalan bölüme göre ön yüzde, kemer alınlığının merkezinde bir gülbezek vardır. Gülbezeğin iki çanak, altı da taç yaprağı vardır. Gülbezeğin altından simetrik kıvrılan sap önce üç dilimli sonra daha iri iki soyut yaprağa bağlanarak biter.

Gülbezeği dışarıdan bir kapalı rumi kaplar. Örneklere bakaraktan kapalı ruminin kırık bölümünün mezar taşı tepeliğine uzayarak orada tepelik rumisine dönüştüğü anlaşılmaktadır. Kapalının ruminin üst diliminin kemer kenarına doğru kıvrılan sapıyla basit rumi olarak bittiği kalan izlerden belli olmaktadır.

Dikdörtgensel gövdenin kenarlarına düz ve ince silme gidilmiştir. Gövde yüzeyi, dört adet panoya bölünerek kitabe alanı olarak düzenlenmiştir. Gövde yan kenarları ve pano araları düz ve ince silmelerle belirlenmiştir. Gövde üst kenarına zencirek gidilmiştir.

Mezar taşının arka yüzeyi de aynı özelliklerde işlenmiştir.

Yan yüzeylere birbirine ikili geçme yapan yaprak dizisinden bir kuşak gidilmiştir. Bu yapraklar Karaman’daki diğer mezar taşlarında görülen üsluptan farklıdır. Yapraklar daha ince ve uzundur.

Kitabe, sülüstür. Ön ve arkada dörder panoluk alanlara yazılan kitabe istif yönteminde ile giriftlenerek yazılmıştır. İstif ve giriftin karmaşıklığından kitabeyi çözümlemek kat kat zorlaşarak çok daha fazla zaman almıştır. Bir harfteki noktanın başka harfler üzerine kaydırılması çözümlemeye bir kez daha zorlaştırmıştır. Selçuklu üslubundan kurtulmuş ve oldukça gelişmiş olan sülüs yazının harflerinde oran ölçü daha dengelidir. Uçlar daha uzun ve sivridir. Kıvrımlar ve dönüşler daha ince yumuşaktır. Harflerin baş ve göz boşlukları daha geniştir. Durak yerleri hissedillir derecede belirlidir.

Mezar taşının bir yüzüne Farsça bir yüzüne Türkçe şiir yazılmıştır.

Şiirler sağlam bir vezne sahip olsalar da herhangi bir aruz kalıbına tam uymamaktadır. Türkçe şiir, "failâtün/failâtün/failâtün/fa'lün" veznine; Farsça şiir, "mef'ûlü/fâilâtün/feûlün" veznine daha uygun bulunmuştur.

Mezar taşı, yazı, biçim ve süsleme özelliklerine göre en geç 15. yy ortalarına tarihlendirilmiştir.

Değerlendirme

Malzeme, işleme ve ölçü

Her üç mezar taşının malzemesi mermerdir.

Kabartma tekniğiyle işlenilen mezar taşında kabartma yüksekliği 3-5 mm’dir.

Katalog 1’deki mezar taşının ölçüleri 92x70x17 cm, katalog 2’deki mezar taşının ölçüleri 60x35x8 cm; katalog 3’deki mezar taşının ölçüleri 70x35x9 cm’dir.

Biçimlendirme

Katalog 1’deki mezar taşı prizmal sanduka üzerine prizmal gövdeli sarıklı başlıklı biçimde yapılmıştır.

Katalog 2’deki mezar taşı dikdörtengensel gövde üzerine sivri kemer biçiminde yapılmıştır.

Katalog 3’deki mezar taşı dikdörtgensel gövde, taç (kemer) ve tepelik biçiminde yapılmıştır.

Süsleme

Bitkisel süsleme

Katalog 1’deki mezar taşında bitkisel süsleme sanduka yan yüzeyindeki kapalı rumi dizisidir.

Katalog 2’deki mezar taşında tespit edilen bitkisel motifler hatayi ve rumidir.

Katalog 3’deki mezar taşı üzerinde rumi, gülbezek ve soyut yaprak vardır.

Nesneli süsleme

Uzaydaki bir cisimden günlük hayatta kullanılan eşyaya kadar tüm varlıkların adı olan nesne, mezar taşlarında kullanıldıkları için nesneli motif olarak adlandırılmıştır.

Katalog 1’deki mezar taşı başlığı, gövdedeki yivli sütünce ile mihrabiye nesneli motiftir.

Katalog 2’deki mezar taşı kenarlığında zencirek tespit edilmiştir.

Katalog 3’deki mezar taşı gövde üst kenarında zencirek tespit edilmiştir.

Geometrik süsleme

Katalog 1’deki mezar taşının gövde üst kenarına giden üçgen yıldızlar geometrik motiftir.

Her üç mezar taşında da kitabelerdeki dikdörtgensel satır ve panolar geometrik süslemedir..

Katalog 2’deki mezar taşının arka yüzey kitabesinin ikinci satırının başında hat işaretlerinden tirfil de geometrik motif grubuna alınabilir.

Yazı

Yazı özellikleri

Her üç mezar taşının kitabesi sülüs hattındadır. Katalog 2’deki mezar taşının yazısı daha çok sülüs nesih karışımıdır. Yazıların satır ve panolara dizilişinde girift ve istif yöntemi kullanılmıştır.

Dil ve metin özellikleri

Katalog 1’deki mezar taşı kitabesinde Türkçe, Arapça ve Farsça metin kalıpları vardır. Türkçe, Farsça ve Arapça metinler eşit uzunluktadır.

Katalog 2’deki mezar taşı kitabesinde Arapça ve Türkçe kullanılmıştır. Ana metinde Türkçe kullanılırken tarih yazımında Arapça tercih edilmiştir.

Katalog 3’deki mezar taşı kitabesinde Türkçe ve Farsça kullanılmıştır. Ön yüzdeki şiir Türkçe, arka yüzdeki şiir Farsçadır.

Tarih, tarihlendirme

Katalog 1’deki mezar taşının tarihi Arapçadır.

Katalog 2’deki mezar taşının tarihi, Arapça kurallara göre ay ve yıl biçiminde yazılmıştır.

Katalog 3’deki mezar taşının tarih kaydı yoktur. Bu mezar taşının tarihlendirilmesinde tip, süsleme ve yazı özelliklerine göre yakın bölge örnekleriyle karşılaştırılarak yaklaşık tarihlendirme yöntemi kullanılmıştır. Buna göre de olabileceği en iyi tarih diliminin 15. yy ortası olabileceği değerlendirilmiştir.

Sonuç

14. yy ve 15. yy’da üç adet Türkçe metinli mezar taşının ortaya çıkması, önyargıları kırarken bazı öngörüleri de beraberinde getirmektedir. Öncelikle Bursa’da Osmanlı Beyliği ile Karaman’da Karamanoğulları döneminden iki adet Türkçe metinli mezar taşının varlığı, İstanbul’dan çok önce Anadolu’da dili Türkçe mezar taşlarının başladığını göstermesi açısından önemlidir. Buradan hareketle Türkçe metinli mezar taşlarının tespiti, Anadolu’nun başka yerlerinde beylikler döneminden hatta Anadolu Selçuklu Devleti döneminden Türkçe metinli mezar taşlarının olabileceği düşüncesini güçlendirmiştir. Beylikler ve Anadolu Selçuklu Devleti döneminde Türkçe metinli mezar taşı olasılığı yükselmiştir.

Başka tespitler yapılmadığı sürece açık ve kesin biçimde Anadolu’daki en eski tarihli Türkçe mezar taşları Bursa’da Osmanlı Beyliğince, Karaman’da Karamanoğullarınca ortaya konmuştur. Bursa Türk İslam Eserler Müzesindeki Emir Uveys bin Emir Mehmed’in mezar taşı, içinde Türkçe ibare barındıran en eski tarihli mezar taşıdır. Hoca Mahmut Camii Haziresi’nde iken Karaman Şehir Mezarlığı’na taşınan “Sa’îdî bin Şeyh”in Cemaziye’l-evvel 841/Ekim-Kasım 1437 tarihli mezar taşı mevcutta Anadolu’daki tam Türkçe metinli en eski tarihli mezar taşıdır. Diğer tam Türkçe metinli ikinci en eski tarihli mezar taşı da Karaman Siyahser Camii Haziresi’nde tespit edilen 15.yya tarihlendirilen kimliksiz mezar taşıdır.

Bir diğer sonuç da Karaman’daki Türkçe mezar taşlarının, tarihte ilk Türkçe tepkisini gösteren Karamanoğlu Mehmet Bey vesilesiyle Türkçe Fermanı’yla birlikte daha anlamlı olmasıdır. Karaman’daki Türkçe mezar taşlarına bakaraktan Karamanoğulları’nın Türkçe misyonuna da sahip çıktığı düşünülebilir.

Kaynaklar

Konyalı, İbrahim Hakkı (1967), Karaman Tarihi, İstanbul

Karaçağ, Demet, (1994), Bursa’da 14-15. Yüzyıl Mezar Taşları, Ankara

Ekler

Fotoğraf 1: Emir Uveys bin Emir Mehmed mezar taşı, Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi, Bursa 2014, Foto: Yusuf Yıldırım

Fotoğraf 2: Emir Uveys bin Emir Mehmed mezar taşı, Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi, Bursa 2014, Foto: Yusuf Yıldırım

Fotoğraf 3: Emir Uveys bin Emir Mehmed mezar taşının ilk yayını, Demet Karaçağ, Bursa 14.-15. Yüzyıl Mezar Taşları, 1994Fotoğraf 4: Emir Uveys bin Emir Mehmed mezar taşının ilk yayını, Demet Karaçağ, Bursa 14.-15. Yüzyıl Mezar Taşları, 1994

Fotoğraf 5: Sa’îdi bin Şeyh’in mezar taşına ait İbrahim Hakkı Konyalı’nın çektiği fotoğraf, İbrahim Hakkı Konyalı Kütüphanesi Arşivi

Fotoğraf 6: Sa’îdî bin Şeyh, 1437, mezar taşı, ön yüz, Şehir Mezarlığı, Karaman

Fotoğraf 7: Sa’îdî bin Şeyh, 1437, mezar taşı, arka yüz, Şehir Mezarlığı, Karaman

Fotoğraf 8: Siyahser Camii Hazîresi kimliksiz mezar taşı, Farsça kitabeli yüz

Fotoğraf 9: Siyahser Camii Hazîresi kimliksiz mezar taşı, Türkçe kitabeli yüz

Fotoğraf 10: Siyahser Camii Hazîresi kimliksiz Türkçe Farsça mezar taşı, sol kenar yüzüÇizim 11: Siyahser Camii Hazîresi kimliksiz Türkçe Farsça mezar taşı, taslak çizim Yusuf Yıldırım